لزوم توجه به ارزش های پنهان طبیعت
این یادداشت در گروه تلگرامی عاشقان محیط زیست ایران منتشر شده بود که به دلیل حجم بالای آن، متن را در این صفحه قرار دادیم تا مخاطبان در صورت نیاز آن را مطالعه کنند:
دکتر محمد رضوانی: یکی از عوامل اصلی تخریب منابع طبیعی و محیط زیست عدم آگاهی از ارزش‌های اقتصادی این منابع است؛ به‌ویژه آنکه در کشور ما هنوز سازوکاری برای ارزشگذاری اقتصادی منابع طبیعی فراهم نشده است؛ اینکه یک تالاب یا یک هکتار رویشگاه جنگلی چه ارزشی دارد، نه‌تنها برای مسئولان اجرایی مفهومی ندارد که بسیاری از دست‌اندرکاران منابع طبیعی و محیط‌زیست هم پاسخ روشنی برای این پرسش ندارند.
با همین نگاه است که استان های شمالی کشور که از بیشترین قابلیت طبیعت‌گردی برخوردار هستند شاهد راه‌اندازی صنایعی کاملا ناهمگون با طبیعت هستیم و با همین نگاه است که طرح‌های عمرانی به قیمت تخریب‌های گسترده طبیعت به‌اجرا در می‌آیند. نگرانی از تخریب‌های طبیعت البته در شرایط نامتعارف اقتصادی دو چندان میشود. صاحب‌نظران منابع طبیعی با اشاره به اینکه طرح اقتصاد مقاومتی می‌تواند فرصتی برای شکوفایی باشد بیم آن دارند که از این پس به بهانه توسعه اقتصادی، دامنه تخریب‌ها گسترده‌تر شود. اما با وجود همه بی‌توجهی‌ها به ارزش‌های اقتصادی منابع طبیعی، پرویز گرشاسبی، معاون آبخیزداری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور از اجرای طرح ارزشگذاری اقتصادی در برخی از حوضه‌های آبخیز خبر می‌دهد. آنچه در پی می‌آید گفت‌وگویی است با این مقام مسئول درباره نخستین تجربه ارزشگذاری اقتصادی در سازمان جنگل ها؛ تجربه‌ای که می‌تواند باعث تغییر نگاه مسئولان به منابع طبیعی و محیط‌زیست کشور شود.
چرا به ارزش‌های اقتصادی منابع طبیعی در کشور ما توجهی نمی‌شود؟
عمده‌ترین دلیل بی‌توجهی به ارزش‌های اقتصادی منابع طبیعی و به‌طور کلی منابع زیستی ناشی از دشواری قیمت‌گذاری و تعیین بهای کارکردهای اکوسیستم‌های طبیعی است؛ در واقع هنوز سازوکار مدون و شفافی برای ارزشگذاری عملکرد زیست‌بوم‌ها فراهم نشده، در نتیجه منافع مستقیم و غیرمستقیم این منابع همچنان ناشناخته مانده است، درحالی‌که اگر اهمیت اقتصادی منابع زیستی شناسایی و تحلیل شده بود شاهد بسیاری از تخریب‌ها نبودیم وحفاظت از این منابع به مفهوم واقعی اولویت اول بود.
چگونه می‌توان ارزش‌های اقتصادی منابع طبیعی را شناسایی کرد؟
این کار می‌تواند در قالب تحقیقات و موضوعات خاص بررسی و تبیین شود. یکی ازکارهایی که در این برهه از زمان باید در ایران انجام شود ارزشگذاری منابع زیستی است. این ارزشگذاری باعث ارتقای فرهنگ منابع طبیعی میشود. نخستین اقدامی که دراین زمینه صورت گرفت تحلیل فنی و اقتصادی از کارکردهای حوضه‌های آبخیزی است که تحت حفاظت قرار دارند. در این تحلیل، صرفا عملیات آبخیزداری مورد توجه نبود بلکه احیای جنگل، قرق و کارهای حفاظت آب و خاک هم مورد توجه قرار گرفت؛ به‌عبارت دیگر، همه این موارد عملیات احیای آبخیز تلقی میشود؛ یعنی هر فرایندی که بتواند جلوی تخریب طبیعت را بگیرد و باعث احیا بشود مدنظر است.
در این تحلیل چه پارامترهایی مورد بررسی قرار گرفته است؟
در یک حوضه آبخیز پس از احیا، ۳۸پارامتر نسبت به زمان قبل از احیا تغییر می‌کند. از مجموع این ۳۸پارامتر، ۳۴پارامتر مثبت است و ۴پارامتر اثرات منفی دارد. البته این به‌عنوان یک مطالعه موردی می‌تواند به همه کشور تعمیم یابدو براساس این الگو، تحلیلی کلی از کشور مورد نظر تهیه شود. در این تحلیل، عمده‌ترین مشکل قیمت‌گذاری منابع طبیعی، نداشتن آمار و اطلاعات دقیق حوضه آبخیز قبل از پروژه احیا بود؛ یعنی وضعیت حوضه قبل از احیا مشخص نبود، در نتیجه ما وضعیت را براساس آمار مطالعات تفصیلی و اجرایی قبل از پروژه که وضعیت موجود حوضه را ترسیم می‌کرد مورد استفاده قرار دادیم. البته هدف ما از این کار به‌دست دادن روش‌های آماری برای ارزیابی منابع طبیعی بود.
آیا روشی برای ارزیابی اقتصادی منابع تدوین شده یا چنین روشی هنوز وجود ندارد؟
همانطور که اشاره شد هدف ما ارائه روش بود؛ در واقع می‌خواستیم روش‌هایی برای ارزیابی اقتصادی و آماری ارائه کنیم. نکته‌ای که وجود دارد این است که با توجه به اینکه فعالیت‌های ما در احیای حوضه‌های آبخیز روی شش محور از ۳۸محور متمرکز بود روی پارامترهای اثر‌گذار حوضه آبخیز تأکید کردیم زیرا بسیاری از این پارامترها (۳۸پارامتر) روی یک پارامتر به‌صورت تجمعی خود را نشان می‌دهند؛ برای نمونه، در یک حوضه آبخیز پس از احیا، پارامترهای خاک در شش مورد ازجمله حاصلخیزی، فرسایش، رسوب‌گذاری و عمق خاک تغییر می‌کند. برهمین اساس، فاکتورهای اثرگذاری را که قابلیت کمی داشت کمی کردیم اما بعضی از ارزش‌های مواهب زیستی قابلیت کمی شدن ندارند؛ برای مثال، یک مرتع یا جنگل خوب، منظره زیبایی را برای گردشگر ترسیم می‌کند که باعث شادی و نشاط روح میشود. این شادابی و نشاط چقدر ارزش دارد؟ اینها بخشی از مواهب زیستی هستند که هنوز برای آنها ارزشی تعیین نشده است. این حظ بصری یکی از کارکردهای ۳۸گانه احیای حوضه آبخیز است. نمونه دیگر تأثیراحیای حوضه آبخیز در تغییر میکرواقلیم منطقه است. درواقع حفاظت و صیانت از منابع طبیعی باعث تعدیل آب و هوا میشود این تعدیل آب و هوا چقدر ارزش دارد؟
چه فاکتورهای دیگری در ارزشگذاری اقتصادی منابع طبیعی و به‌طور کلی منابع زیستی اثر‌گذار است؟
موقعیت زمانی از دیگر فاکتورهای اثر‌گذار در اقتصاد منابع طبیعی است زیرا نمی‌توان ارزش کارهای منابع طبیعی را دریک سال خاص ارزشگذاری کرد. مثلا نمی‌توانیم ارزش‌های اقتصادی احیای یک مرتع خوب را در تهیه علوفه، جلوگیری از فرسایش خاک و تولید آب طی یک سال تعیین کنیم بلکه این ارزشگذاری نیاز به یک دوره زمانی مناسب دارد. در مرتعی که احیا میشود بسیاری از ارزش‌های اقتصادی آن از سال پنجم تا پانزدهم قابل محاسبه است. بعد از سال پانزدهم تا سال سی‌ام ممکن است مرتع مورد نظر، حتی ارزش سال پانزدهم را نداشته باشد. اینها نمونه‌های دیگری از مشکلات ارزشگذاری اقتصادی منابع طبیعی هستند. در واقع تحلیل اقتصادی بخش‌های مختلف منابع طبیعی نیازمند یک دوره زمانی است.
با توجه به اینکه روی آبخیزها کار ارزشگذاری اقتصادی صورت گرفته است برای عینی‌شدن مسئله، چگونگی این ارزشگذاری را بیان کنید.
ارزیابی کمی آبخیزهای احیا شده براساس شش‌پارامتر ازجمله کاهش فرسایش خاک و رسوب و افزایش پوشش گیاهی مرتع و جنگل صورت گرفت. برای نمونه در مرتعی که در حوضه آبخیز احیا‌شده قرار داشت پس از ۱۵سال، تولید علوفه‌خشک آن از ۲۱۰کیلوگرم به ۱۲۸۸کیلوگرم رسید. علاوه براین، جلوگیری از خطر سیلاب، ترسیب کربن (جذب‌کربن‌جو از طریق افزایش پوشش گیاهی) و از همه مهم‌تر تولید آب ناشی از چشمه‌های جدید از کارکردهای آبخیزهای احیا شده بود. اگر همه اینها را به‌صورت تلفیقی در یک حوضه آبخیز درنظر بگیریم نقش تولید آب از سایر موارد بارزتر است، به‌طوری که اگر ۱۰۰درصد سود اقتصادی را برای یک حوضه احیا شده آبخیز درنظر بگیریم ۴۸درصد مربوط به تولید آب و هفت درصد مربوط به جلوگیری از رسوب ورودی به مخازن سدها و ۲۵درصد مربوط به تولید چوب، علف و ترسیب کربن است.
با توجه به نقش حیاتی تولید آب تا چه اندازه امکان تولید آب با احیای حوضه آبخیزها وجود دارد؟
آب یکی از فاکتورهای اثر‌گذار برای توسعه کشاورزی و توسعه و احیای منابع طبیعی است. ارزش آب تولیدشده از طریق احیای حوضه آبخیزها به این دلیل است که این آب از آب موجود گرفته نشده بلکه آبی است که از کاهش تبخیر به‌دست می‌آید، یعنی ما سد نساختیم بلکه آبی را که از چرخه خارج می‌شده استحصال کرده‌ایم.
به‌نظر می‌رسد این بحث نیاز به توضیح بیشتری دارد، اگر ممکن است مسئله را کمی باز کنید؟
حجم بارش آب در کشور ما ۴۱۳میلیارد مترمکعب است که ۲۸۰میلیارد مترمکعب آن، یعنی ۶۸/۵درصد آن تبخیر میشود. اگر آبخیزهای کشور را احیا کنیم می‌توانیم جلوی تبخیر ۱۰۰میلیارد مترمکعب آب را بگیریم. درواقع ۱۰۰میلیارد مترمکعب به آب تولیدشده در کشور اضافه میشود و این به‌معنای تولید آب جدید است. علاوه بر این،هر هکتار آبخیز احیا‌شده ۲۶۶دلار سود مقابله با سیلاب را در خود دارد. جلوگیری از رسوب‌گذاری در مخازن آب سدها و بحث حفاظت خاک براساس اینکه یک‌مترمکعب مخزن سد چقدر هزینه داشته محاسبه میشود. در این روش، ارزش هر هکتار عملیات آبخیزداری در مخزن سدها ۸۶دلار محاسبه شده؛ یعنی هر‌هکتار عملیات احیای آبخیزداری باعث کاهش ۷/۱۴مترمکعب رسوب در مخزن سدها شده است.
معرفی رشته مهندسی محیط زیست
..
در این پست قصد داریم شما رو با رشته ی مهندسی محیط زیست و درسهایی که در این رشته ارائه میشود و همچنین موقعیت های شغلی آن آشنا کنیم ...
معرفی رشته مهندسی محیط زیست :
در ایران رشته ی مهندسی محیط زیست در شاخه علوم منایع طبیعی قرار دارد؛ در ابتدا مباحث زیست محیطی در دل رشته های دیگر تدریس می شد. اما با گسترش روزافزون و چشم گیر این علم در جهان و بطبع کشور ما ، این رشته با عنوان مهندسی منابع طبیعی- محیط زیست هم اکنون در دانشگاه های کشور تدریس می شود.به وجود آمدن رشته ی تحصیلی با این عنوان نیز یکی از دستاورد های این تفکر بشر است. زیرا برای رسیدن به این مقصود نیاز به نیروی متخصص در این عرصه است تا با جمعبندی علوم مختلف رشته های گوناگون و با ارائه راه حل های منطقی تر ( و نه به شکل انحصاری و قابل قبول کارشناسان یک رشته ) بتواند به این مهم دست یابد. گرایش محیط زیست یک رشته چند بخشی یا بین رشته ای است و آمیخته ای از علوم بیولوژی، اکولوژی، فیزیک، شیمی، ریاضی، آمار، اکولوژی کاربردی و جغرافیا می باشد. این گرایش تلاش می کند تا بین محیط انسان یا محیط شهری و محیط فراشهری مثل مرتع، جنگل و … پل بزند تا بشر با استفاده از دانش روزافزون خود به نحوی عمل کند که با نیازها و امیدهایش هماهنگی بیشتری داشته باشد و در نهایت زندگی بهتری رابرای خود و آیندگان فراهم سازد.
.
در تعریف لغوی محیط زیست باید گفت :
محدوده مکانی از کهکشان راه شیری تا اجزا مولکولهای سیاره ی زمین را شامل می شود و زندگی جانداران کره زمین تحت تاثیر شرایط آن قرار دارد. انقلاب صنعتی باعث شد توان بشر برای استفاده از طبیعت بسیار بیشتر از توان بدنی او باشد و از طریق انسان رفته رفته سبب تخریب بی سابقه ای در طبیعت شد. ازجمله: نابودی و تخریب جنگل ها ، فرسایش خاک ، نابودی گونه ها، آلودگی های گسترده در سطح جهانی، گرمایش زمین و تغییرات شدید اقلیمی، آلودگی آب ها و …
و از طرفی با گسترش ناموزون شهر ها ( به دلیل میل انسان به شهرنشینی ) و مناطق صنعتی این تاثیرات منفی در طبیعت را فزونی بخشید. تقریبا پس از جنگ جهانی دوم بود که انسان به فکر طبیعت افتاد و پس از آن با برگذاری کنفرانس ها و تاسیس ارگان ها و سازمان های زیست محیطی مختلف ، بشر امروز به فکر حفاظت طبیعت و اصلاح محیط زیست تخریب شده ی اطرافش افتاد. به وجود آمدن رشته ی تحصیلی با این عنوان نیز یکی از دستاورد های این تفکر بشر است. زیرا برای رسیدن به این مقصود نیاز به نیروی متخصص در این عرصه است تا با جمعبندی علوم مختلف رشته های گوناگون و با ارائه راه حل های منطقی تر ( و نه به شکل انحصاری و قابل قبول کارشناسان یک رشته ) بتواند به این مهم دست یابد.
.
دیباچه :
زمین سبز بود؛ به سبزی بهشت و رودخانه تمیز و شفاف و زلال، و طبیعت با بارش هر باران از شادابی و طراوات لبریز می شد. سال ها گذشت. جمعیت شهر رو به فزونی گذاشت. خانه های تازه ساخته شد و به جای درختان سرسبز، کارخانه ها جان گرفتند. چرخ های تولید کارخانه که به کار افتاد، فاضلاب صنعتی را به میان آب رودخانه جاری ساخت. آن وقت ماهی های کوچک و بزرگ، ذرات آلوده کننده آب را با آب شش هایشان تنفس کردند و گروه گروه جان باختند. آب، خاک و هوای آلوده، نفس درختان را نیز قطع کرد و اکنون ما در این زمین که با دست های خودمان، خاکستری اش کرده ایم، هر لحظه شاهد مرگ سبزی و سبزینگی، پاکی و شادابی و در نهایت هستی و زندگی هستیم. این بحران در کشور ما بسیار جدی و فراگیر به چشم می خورد. برای مثال در مناطق کلیدی و شاخصی همچون پارک ملی گلستان و منطقه حفاظت شده جهان نما، ذخایر حیات وحش ما نسبت به دهه ۵۰ به یک چهارم و در مقایسه با دهه ۶۰ به نصف تقلیل یافته است. به عبارت دیگر، ذخیره کنونی جمعیت حیات وحش کشور ما ۲۵% دهه ۵۰ و ۵۰% دهه ۶۰ است ! حال چه باید کرد؟ و چگونه می توان بار دیگر آسمان را آبی و زمین را با رنگ هایی زنده و شاداب رنگ آمیزی نمود و حیات و زندگی را به طبیعت ایران بازگرداند؟ کارشناسان منابع طبیعی با بررسی علم اکولوژی، حل مسائل زیست محیطی، ارائه طرح های عملی برای حفظ و توسعه پوشش گیاهی، بهره برداری صحیح از اراضی مطابق با قابلیت آنها، توسعه فعالیت آبخیزداری و مدیریت آب و خاک، تلاش می کنند تا این آرزو را محقق سازند.این رشته در مقطع کارشناسی دارای ۵ گرایش محیط زیست، مرتع و آبخیزداری، جنگلداری، شیلات و علوم و صنایع چوب و کاغذ است.
.
گرایش های محیط زیست :
محیط زیست یک رشته چند بخشی یا بین رشته ای است و آمیخته ای از علوم بیولوژی، اکولوژی، فیزیک، شیمی، ریاضی، آمار، اکولوژی کاربردی و جغرافیا می باشد . این گرایش تلاش می کند تا بین محیط انسان یا محیط شهری و محیط فراشهری مثل مرتع، جنگل و … پل بزند تا بشر با استفاده از دانش روزافزون خود به نحوی عمل کند که با نیازها و امیدهایش هماهنگی بیشتری داشته باشد و در نهایت زندگی بهتری رابرای خود و آیندگان فراهم سازد.همچنین تلاش می کند تا با ارائه دانش و آگاهی های لازم درباره اکولوژی حیات وحش، اکولوژی دریاها، نحوه آلودگی محیط زیست، نحوه طراحی پارک های ملی و جنگلی و … به حمایت و حفاظت از محیط زیست و حل مشکلات زیست محیطی بپردازد.در کشور ما محیط زیست در مقطع کارشناسی یکی از گرایش های مهندسی منابع طبیعی است و در آن بیشتر به اکوسیستم های طبیعی پرداخته می شود، اما استادان محیط زیست معتقدند که باید مثل سایر کشورهای دنیا، محیط زیست را به عنوان یک رشته مجزا ارائه دهیم و در آن علاوه بر اکوسیستم های طبیعی به اکوسیستم های شهری نیز پرداخته شود. چون در حقیقت محیط زیست به تعامل و ارتباط بین محیط های انسانی و طبیعی می پردازد و صحیح نیست که این دو را مجزا از یکدیگر بررسی کنیم.( در سال ۸۳ مهندسی محیط زیست به عنوان یک رشته مجزا در دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، وابسته به وزارت آموزش و پرورش ارائه شده است ) .
.
درسهای ارائه شده در رشته مهندسی محیط زیست :
دروس پایه :
ریاضیات عمومی – فیزیک عمومی – شیمی عمومی – شیمی آلی – آمار و احتمالات – گیاه شناسی عمومی- اکولوژی – کارتوگرافی – رسم فنی – میکروبیولوژی – ژنتیک – زمین شناسی – جانور شناسی
دروس اصلی :
هواو اقلیم شناسی – اقتصاد عمومی-خاک شناسی – شناخت محیط زیست – هیدرولوژی – جامعه شناسی – مساحی و نقشه برداری- عکس های هوایی – حفاظت خاک – درختان و درختچه های ایران – آشنایی با رایانه – گیاهان آبزی – شناسایی گیاهان مرتعی – مبانی سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی
دروس تخصصی الزامی :
بوم شناسی مهره داران – مبانی مدیریت حیات وحش – زیست شناسی و شناخت حیوانات شکاری – حقوق و مدیریت محیط یست – اکولوژی دریاها – فنون و مدیریت حیات وحش – آلودگی هوا – انسان و محیط زیست – مناطق حفاظت شده پارکهای ملی و جنگلی – پارکداری – طراحی و مهندسی پارکهای ملی و جنگلی – آلودگی آب و خاک – زیست شناسی حفاظت – جلسه بحث – پروژه
دروس تخصصی انتخابی :
محیط زیست و کشاورزی – بهسازی طبیعت و حفظ محیط زیست – بوم شناسی سیمای سرزمین -تاکسیدرمی – ماهی شناسی – آبزی پروری – جنگل شناسی عمومی – ترویج و آموزش منابع طبیعی – آبزیان – ژئومورفولوژی – جاده سازی – طرح آزمایشات کشاورزی – فیزیولوژی جانوری – مدیریت مواد زائد و جامد – جنگلداری – بوم شناسی تالاب ها – مرتعداری – کارآفرینی عمومی-فضای سبز شهری – اکوتوریسم – دوزیستان و خزندگان ایران – پرنده شناسی – لیمنولوژی عمومی .
رشته های مرتبط با محیط زیست :
کشاورزی- شیمی- شیلات – عمران- مکانیک- هنر- زمین شناسی – پزشکی – زیست شناسی – هواشناسی – ریاضی و آمار- فیزیک – نفت – کامپیوتر – صنایع – جغرافیا -آبیاری و …
.
ارگانهای مرتبط جهت اشتغال:
سازمان حفاظت محیط زیست – ادارات جهاد کشاورزی – منابع طبیعی – شهرداری و فرمانداری – هواشناسی – جنگل بانی- آموزش و پرورش- راه و ترابری- مسکن و شهرسازی- شرکت نفت- شرکت لوله سازی – شرکت فولاد – شرکت ملی حفاری – اداره و آزمایشگاه های آب و فاضلاب- کارخانجات صنایع غذایی.
.
موقعیت شغلی در ایران :
شرط اول حیات اقتصادی ـ سیاسی هر کشور، استقلال و وجود نیروی انسانی متعهد، متفکر و کاردان است. زیرا نیروی انسانی لایق و کاردان می تواند با استفاده از قدرت تصمیم گیری و استقلال و برنامه ریزی خوب دولت، از عامل دوم؛ یعنی منابع سرشار خدادادی از قبیل آب، خاک، جنگل، مرتع برای بهبود زندگی و رفاه مردم و جامعه بهره برداری کند. به عبارت دیگر تعادل این دو عامل، شرط مطلوب و اساسی بهره وری بهینه و تداوم حیات یک جامعه است.کارشناسان منابع طبیعی نقش مهمی در ایجاد تعادل بین این دو عامل دارند. زیرا از یک سو، عامل مهمی در حفظ و گسترش منابع طبیعی هستند و از سوی دیگر، نحوه استفاده و بهره برداری بهینه از این منابع را می دانند.برای مثال، فارغ التحصیلان گرایش مرتع و آبخیزداری می توانند با برنامه ریزی های صحیح و نظارت بر حسن اجرای آنها و آموزش به منظور اصلاح و توسعه مراتع، جلوگیری از فرسایش آب و خاک و پر شدن مخازن سدها و تثبیت شن های روان، نقش بسیار مهمی در حفظ و گسترش منابع طبیعی از قبیل مرتع، آب و خاک داشته باشند. در کل فارغ التحصیل توانمند این رشته، فرصت های شغلی مناسبی در شرکت های دولتی، خصوصی و نیمه خصوصی مرتبط با وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، مؤسسه تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات خاک و حفاظت آبخیزداری، سازمان جنگل ها و شرکت های مشاوره منابع طبیعی دارد.
.
توانایی های لازم دانشجویان :
آیا می شود پرنده ها را از روی کتاب شناخت یا با حیات وحش در فضای دانشکده آشنا شد؟ بدون شک، چنین چیزی امکان پذیر نیست. زیرا بوم شناسی به معنای خانه شناسی است؛ یعنی بایستی به درون طبیعت رفت و از نزدیک با اصول حاکم بر آن آشنا شد و معضلات و مشکلات زیست محیطی را در خود طبیعت شناخت و سپس در صدد ارائه راه حل برآمد.به همین دلیل دانشجوی منابع طبیعی باید به طبیعت علاقه مند باشد و با صبر و حوصله و تلاش و کوشش بسیار، رمز و راز حیات را از طبیعت بیاموزد.علاقه و عشق به طبیعت و محیط زیست لازمه این رشته است؛ زیرا بدون عشق نمی توان هفته ها در صحرا، جنگل، دشت یا تالاب برای بررسی رفتار یک حیوان یا پیدا کردن یک گونه خاص حیوانی یا گیاهی حضور داشت و بعضاً شرایط نامساعد جوی یا حشرات موذی مثل ساس، کنه، عقرب و … را تحمل کرد.همچنین دانشجوی منابع طبیعی باید از هوش و خلاقیت سرشاری برخوردار باشد تا بتواند مشکلات محیط زیست را به خوبی و به درستی ببیند و راه حلی برای آن مشکل بیابد. چون مشکلات زیست محیطی صبر نمی کنند تا ما هر زمان که دلمان خواست به فکر چاره اندیشی بیفتیم و امکان دارد یک مشکل در زمانی کوتاه به یک فاجعه تبدیل شود. در مورد توانمندی های لازم برای هر گرایش نیز باید گفت که دانشجوی محیط زیست باید در زمینه صنعت، فرهنگ، سیاست و اقتصاد اطلاعات عمومی خوبی داشته باشد و بتواند درباره مسائل یاد شده ابراز عقیده کند. زیرا محیط زیست به دانشجویانی که دروس را حفظ کنند، نیازی ندارد. بلکه دانشجویانی باید وارد این رشته شوند که برای مشکلات زیست محیطی پروژه و طرح ارائه داده و خود مجری طرح هایشان باشند.