محیط زیست به زبان خودمانی
لایه اوزون
آفتاب سوختگی، سرطان پوست، آب مروارید، کندی رشد گیاهان، کاهش محصول برنج، پیری زودرس، نابودی موجودات ریز اقیانوس‌ها و دریاها و گسست زنجیره غذایی و انقراض بسیاری از آبزیان تنها چند مورد از عوارض ناخوشایند تخریب لایه اوزون است.
پایگاه خبری گلونی، احسان میرزائی: این زمین که روی آن زندگی می‌کنیم یکپارچه است و هر فعالیتی که بر خلاف روند نظم طبیعی زمین باشد باعث ناهنجاری‌هایی می‌شود. گرمایش زمین هم یکی از این ناهنجاری‌ها است. گرمایش زمین به افزایش میانگین درجه حرارت سطح زمین گفته می‌شود که دانشمندان و محققان از سال ۱۸۸۰ میلادی اندازه‌گیری دمای هوای زمین را آغاز کرده‌اند. بعدها با بررسی لایه‌های یخی که حاوی اطلاعات آب‌وهوایی گذشته‌های دورتر زمین بود؛ به این نتیجه رسیدند که روند دخالت‌ها و فعالیت‌های انسانی باعث گرم شدن بیش از حد زمین شده است. اگر این روند کنترل و مهار نشود باعث خسارات بسیار زیادی به زمین و موجودات زنده خواهد شد.
کره زمین از بدو پیدایش شاهد تغییرات بسیاری بوده است. آغاز انقراض کلی بر روی سطح زمین از ۴۴۰ تا ۴۵۰ میلیون سال پیش به دلیل تغییرات آب‌وهوایی، فوران آتشفشان‌ها و برخورد سیارک‌ها آغاز شد. خشکی‌های کره زمین یکپارچه بود و از ۲۰۰ میلیون سال پیش پانگه‌آ به خشکی‌های کوچک‌تری تقسیم شد. دایناسورها حدود ۶۵ میلیون سال پیش منقرض شدند و در حدود ۲.۶ میلیون سال پیش عصر یخبندان در نیمکره شمالی آغازشد. عصر یخبندان در یک دوره‌ی با فراز و نشیب باعث تغییرات شدید آب و هوایی در مناطق مختلف کره زمین شد.
امروزه قاره‌هایی جدا و دور از هم روی کره زمین وجود دارد. هر قاره شرایط جغرافیایی، آب و هوایی و همین طور گونه‌های گیاهی و جانوری خاص خود را دارد. انسان‌ها از دوران باستان سر به هوا بودند و نسبت به انسان امروز توجه بیشتری به کهکشان راه شیری، سیاره‌ها و ستارگان داشتند؛ اما انسان امروز سر به زمین شده و بیشتر درگیر فناوری و روزمرگی‌های خاص خود است.
بی‌توجهی یا کم‌توجهی انسان معاصر با انقلاب صنعتی در دهه ۱۸۵۰ میلادی پیوند خورد و در نتیجه به دلیل مصرف زیاد سوخت‌های فسیلی حجم فراوانی از دی‌اکسیدکربن در جو زمین منتشر شد. در حالی که انسان معاصر همچنان در گیر روزمرگی‌ها بود، محققان در سال ۱۹۷۰ میلادی متوجه تخریب لایه اوزون در بالای قطب جنوب شدند. سپس دانشمندان CFC را دلیل تخریب لایه اوزون اعلام کردند!
کلروفلورکربن یا CFC محصول آزمایشگاه و ساخت دست بشر بود که در صنایع سرمایشی، تهویه مطبوع، کولر خودرو، اسفنج سازی، اسپری‌ها و… به کار می‌رفت و به سرعت باعث واکنش اوزون می‌شد. بعدها دو گاز طبیعی دیگر جایگزین کلروفلورکربن شد.
لایه اوزون با ضخامتی کمتر از ۱۰ میلی‌متر یکی از سپرهای دفاعی زمین در منظومه خورشیدی است که از ورود پرتوهای مضر مانند اشعه ماورای بنفش به سمت زمین جلوگیری می‌کند. اوزون لایه‌ای پویا است و از پیوند ناپایدار یک مولکول اکسیژن و یک اتم اکسیژن تشکیل می‌شود؛ نا پایداری اوزون به این دلیل است که با دریافت اندکی انرژی پیونداش گسسته می‌شود. برای نمونه بعد از تابش اشعه ماورای بنفش به اوزون، انرژی وارد شده باعث شکست پیوند مولکول اکسیژن و اتم اکسیژن می‌شود، اما مأموریت لایه اوزون این است که با دریافت انرژی بسیار مضر پرتوهای ماورای بنفش آن را به پرتوهای فروسرخ تبدیل کرده و به جو زمین وارد کند؛ البته با تابش نور خورشید پیوند مولکول اکسیژن و اتم اکسیژن دوباره صورت می‌گیرد، و این دلیل پویایی لایه اوزون است.
عوامل تخریب لایه اوزون عبارتند از:
۱٫کلروفلورکلرن‌ها که پیش‌تر توضیح دادیم.
۲.هالوژن‌ها که در صنعت ساخت کپسول‌های آتشنشانی. تاثیری به مراتب مخرب‌تر از CFC ها داشته واین کپسول‌ها از رده خارج شده‌اند.
۳.حلال‌هایی که برای چربی‌زدایی در صنایع فلزی، الکترونیکی و حتی خشک شویی استفاده می‌شوند.
۴. برخی آفت‌کش‌ها و ضد عفونی‌کننده‌ها
۵.گازهای گلخانه‌ای: دی اکسید کربن، دی اکسید نیتروژن، بخار آب، متان و…
۶. گرمایش زمین
اما اگر لایه اوزون تخریب شود چه اتفاقی می افتد؟ تخریب لایه اوزون یعنی کنار گذاشتن سپر دفاعی زمین در مقابل پرتوهای خورشیدی و کیهانی! تخریب لایه اوزون باعث عبور طول موج‌های بسیار خطرناک به فضای زیستی زمین می‌شود. آفتاب سوختگی، سرطان پوست، آب مروارید، کندی رشد گیاهان، کاهش محصول برنج، پیری زودرس، نابودی موجودات ریز اقیانوس‌ها و دریاها و گسست زنجیره غذایی و انقراض بسیاری از آبزیان تنها چند مورد از عوارض ناخوشایند تخریب لایه اوزون است.
پایان پیام
منبع: پایگاه خبری گُلوَنی www.golvani.ir
پی نوشت: متن بخش اول محیط زیست به زبان خودمانی برنامه هصر خانواده شبکه دو سیما، شنبه ۷ - آذر - ۱۳۹۴
ویژه برنامه محیط زیستی عصر خانواده که به گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی پرداخت.
سپاس از شبکه دو و عوامل برنامه که ۴ روز محیط زیست را محور اصلی عصر خانواده قرار دادند.
دیدن و شنیدن صحبت کارشناسان محترم برنامه خالی از لطف نیست. اولین تجربه اجرای زنده تلویزیونی من هم بود که امیدوارم کاستی ها را به بزرگواری خود نادیده بگیرید.
به امید روزی که سبک زندگی سبز جایگزین افکار، رفتار و عادت های اشتباهی شود که هم به خودمان، هم به زمین و هم به آیندگان مان آسیب می رساند.ا.م
در صورت تمایل برنامه را در لینک های زیر ببینید:
شنبه 14 آذر
http://0n1.ir/VngnID
یکشنبه 15 آذر
http://0n1.ir/J9pOfA
دوشنبه 16 آذر
http://0n1.ir/MNLuLD
سه شنبه 17 آذر
http://0n1.ir/JMmHqt
کانال فرهنگی، هنری و محیط زیستی گیچ در تلگرام:
telegram.me/gich120