تحلیل روند پذیرش پویش سه‌شنبه‌های بدون‌خودرو در جامعه
روشن کردن شمعی در تاریکی
فرهیختگان آنلاین: روزانه در معرض صدها پیام تبلیغاتی از طریق تلویزیون، رادیو، روزنامه، تلفن همراه، خیابان و... قرار می‌گیریم؛ اما آیا تمام این تبلیغات را می‌بینیم و به آن توجه می‌کنیم؟ پاسخ مشخص است: خیر.
چون ذهن انسان عادت کرده که پیام‌های تبلیغاتی را در رده پیام‌های بی‌فایده قرار دهد و ما ناخواسته به آنها اعتنا نمی‌کنیم. به همین دلیل است که کارشناسان صنعت تبلیغات همواره در تکاپوی یافتن شیوه‌های جدیدی برای تبلیغ و تاثیرگذاری بر مخاطبان هستند. در ادامه دلایلی را مطرح می‌کنیم که منجر به بی‌اعتنایی شهروندان، به پیام‌های تبلیغاتی پویش سه‌شنبه‌های بدون‌خودرو می‌شود:
«پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو» که توسط کوروش بختیاری، فعال محیطزیست اراک در آذر 1394 معرفی شد، در همان گام‌های نخست که قرار بود به عموم مردم معرفی و اهدافش تبیین شود، ناگهان از سوی محمد درویش مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیطزیست مورد توجه و حمایت قرار گرفت. این پویش قبل از پخته شدن ایده در بطن جامعه مدنی و معرفی به عموم مردم، ناگهان به راس جامعه، یعنی جایی که دغدغه همه چیز هست، جز محیطزیست، کشیده شد. به معنای دیگر، مخاطب عام هنوز متوجه نشده بود که حرف حساب ایده‌پرداز این پویش چیست و کلا هدفش از طرح این پیشنهاد چه بوده که پویش مانند توپی در دامن مسئولان و مدیران دولتی و نیمه‌دولتی افتاد؛ در حالی که به جرات می‌توان گفت این توپ با نیروی پشتوانه و اراده مردمی به حرکت درنیامده بود.
اکنون 27 هفته از معرفی پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو می‌گذرد و محمد درویش همچنان تلاش می‌کند با رایزنی و نامه‌نگاری توجه بانک‌ها و سازمان‌های مختلف را برای حمایت از پویش جلب کند؛ با توجه به جایگاه، روابط و قدرت تاثیرگذاری وی، باید اعتراف کرد تکه‌های پازل را برای به ثمر رسیدن پویش یکی پس از دیگری در جای مناسب قرار می‌دهد. اما همچنان جای یک تکه از پازل خالی مانده و آن حمایت مردمی برای مطالبه‌گری از مسئولان است.
البته کنشگران و برخی دوستداران محیطزیست همچنان پویش سه‌شنبه‌ها را ایده‌ای جدا نشدنی از بدنه جامعه مدنی می‌دانند و در فضای مجازی همچنان برای جلب توجه عمومی تلاش می‌کنند و حتی برنامه‌های دوچرخه‌سواری ترتیب می‌دهند. ولی به نظر می‌آید کش و قوس‌های ناملموس باعث شده که این پویش بعد از 27 هفته آن‌طور که باید در میان مردم پیش نرود. هرچند اگر نظر محمد درویش را جویا شویم طبق یکی از پست‌هایی که در هفتمین هفته از پویش در کانال خود منتشر کرده، خواهد گفت: «تنها فرق مثبتی که امروز در سه‌شنبه بدون خودرو در مسیر پیاده‌روی از منزل تا سازمان محیطزیست مشاهده کردم، این بود که دو نفر در پیاده‌رو ضلع جنوبی آزادراه حکیم در آن دورها دیده می‌شوند! دو نفری که در تصاویر هفته قبل نبودند و این خودش امیدبخش است! نیست؟»
حقیقت این است که با تغییر فرستنده پیام از جامعه مدنی به بخش دولتی، دیگر نمی‌توان انتظار داشت که بازخورد مردم نسبت به پیام دولتی‌ها همانند بازخورد مردم به پیام جامعه مدنی باشد. به معنای دیگر، میزان تاثیرگذاری کلام کوروش بختیاری به‌عنوان فردی که دغدغه‌مند است و برای انتقال آگاهی و هشدار دادن نسبت به معضلات محیط‌زیستی سوژه‌ای را بهانه کرده تا تلنگری به مردم بزند، به مراتب بیشتر از بخشنامه‌ای دولتی است که به مردم ابلاغ می‌شود. مردم ذاتا نسبت به پیام‌های دولتی حس خوبی ندارند... . نان گران می‌شود، بنزین گران می‌شود، مرغ گران می‌شود، مسافرکش‌های شخصی ۴۰هزار تومان جریمه می‌شوند، کمربندها را ببندید و حالا خودروی شخصی به خیابان نیاورید.
وقتی مردم پیام‌ها و نماد پویش مذکور را از طریق کانال‌های رسمی دولتی و نیمه‌دولتی دریافت می‌کنند، چه تصوری خواهند داشت؟ در این حالت مردم به ظرفیت کم و فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل عمومی اشاره و آن را شوخی فرض می‌کنند. پس قابل پیش‌بینی است که تبلیغات پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو همانند صدها پیام تبلیغاتی دیگری می‌شود که ذهن ما آن را در رده پیام‌های بی‌فایده قرار می‌دهد و بدون اعتنا از آن می‌گذریم.
نگارنده به‌عنوان کنشگر محیطزیست و نخستین نفری که به پویش مذکور پیوست، انتظار داشت هدف از راه‌اندازی پویش با توجه به گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی در گام نخست جلب توجه عمومی به معضلات محیط‌زیستی و جلب مشارکت آگاهانه مردم باشد و سپس مطالبه‌گری از سوی مردم در دستور کار پویش قرار گیرد و درنهایت سازمان‌های دولتی و شهرداری‌ها با توجه به خواسته مردم به تجهیز و افزایش ظرفیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی بپردازند، مسیر‌های سبز پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری ایجاد کنند و به پروژه دولت الکترونیک جامه عمل بپوشانند. اما تا به اینجای کار شاهد بوده‌ایم که هیچ‌گونه مطالبه‌گری از سوی مردم ایجاد نشده و این پویش در سطوح بالای جامعه همچون حبابی شناور است و صرفا برخی از بانک‌ها و سازمان‌ها به همراه کارمندان‌شان از آن حمایت می‌کنند؛ البته به نظر می‌آید این حمایت نه به خاطر اعتقاد به مسئولیت‌های اجتماعی، بلکه به خاطر عقب نماندن از قافله است. به معنی دیگر این سازمان‌ها از پیوستن به پویش مذکور در پی استفاده‌های تبلیغاتی و اهداف خود هستند. این روزها مشارکت‌های اجتماعی با عنوان شیکی چون محیطزیست به مد تبدیل شده است و جای تعجب ندارد که هر فرد حقیقی و حقوقی بخواهد از این جریانات سهمی ببرد و وجهه‌ای محیط‌زیستی برای خود ایجاد کند. کمپین یا پویش ذاتا حرکتی مردمی و برخاسته از تفکر جامعه مدنی برای حل مسالمت‌آمیز مسائل اجتماعی است. پویش محیط‌زیستی در اصل دغدغه یک کنشگر محیطزیست است که ابتدا به‌عنوان یک مساله و سپس به شکل ایده و نهایتا در بسته‌ای پیشنهادی برای معرفی به مردم و مسئولان است که در آن مسیر، فلسفه و هدف پویش شرح داده شده است. پس هنگامی که پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو از مسیر طبیعی خود خارج شده و بدون پشتوانه مردمی به راس جامعه رسیده است، بدون وجود زیرساخت، امکانات و تسهیلات لازم نمی‌توان به مردم ابلاغ کرد که از خودروی شخصی استفاده نکنید تا هوای پاک و زندگی سالمی داشته باشید.
احسان میرزایی کنشگر محیط زیست
منبع فرهیختگان آنلاین:
http://fdn.ir/content/view/152883/1/
منبر ضد رمضان پلاستیکی
اگر موتور دوم که حمایت مسئولین و افراد تاثیرگذار است روشن باشد، با قدرت و سرعت بیشتری می‌توانیم به مقصد برسیم.
پایگاه خبری گُلوَنی، احسان میرزایی: سال ۹۴ را به نوعی می‌توان سال پویش‌های محیط زیستی نامید، سالی که انواع پویش، کمپین یا کارزارها روی کار آمد؛ برخی با وجود مسائل زیاد موفق بودند و برخی به شدت مورد انتقاد قرار گرفته و از گردونه خارج شدند. دراین بین پویش‌هایی هم درمناسبت‌های مذهبی مانند محرم، اربعین و نیمه شعبان شکل گرفت. تقریبا می‌توان گفت وجهه مشترک در صورت مسئله این پویش‌ها، ظروف یک‌بار‌مصرفی است که به شدت برای سلامتی و محیط زیست ضرر دارند.
افزایش ناگهانی استفاده از ظروف یکبارمصرف طی سال‌های گذشته زنگ خطری است که مردم و مسئولین توجه کافی به آن ندارند؛ همین بی‌اعتنایی باعث شد تا کنشگران و دغدغه‌مندان محیط زیست از مناسبت‌های مذهبی برای ترویج فرهنگ محیط زیستی و اطلاع‌رسانی در رابطه با خطرات پلاستیک استفاده کنند. این پویش‌ها عمدتا به صورت مشارکت داوطلبانه (کم‌هزینه، فیزیکی و تاثیرگذار) در قالب پاکسازی در ملاء عام برگزار شده‌اند.
پویش‌های مناسبتی از این لحاظ حائز اهمیت‌اند که حضور در مراسم‌های آیینی و مذهبی، خود نوعی مشارکت اجتماعی محسوب می‌شود و در این زمان هم‌دلی و هم‌زبانی بین مردم بیشتر است؛ همچنین افراد به دور از مسائل روزمره زندگی خود در مراسم شرکت می‌کنند. جمعیت قابل توجهی از مخاطبان در گوشه و کنار شهر‌ها و روستاها گردِ هم جمع می‌شوند و کنشگران راحت‌تر می‌توانند توجه‌ایشان را به مسائل محیط زیستی جلب کنند. مخاطبان پویش‌ها شامل مردم و مسئولین، مدیران هیئت‌ها و مساجد، بانیان خیر و افراد تاثیرگذاری هستند که در جوامع محلی حرفشان خریدار دارد.
در هر صورت پویش‌های مناسبتی به شیوه‌های مختلفی در سراسر کشور برگزار شدند؛ اما حالا که به استقبال ماه مبارک رمضان می‌رویم، آیا مردم، مدیران هیئت‌ها و بانیان خیر آن هشدار‌ها و گوشزدها را به خاطر دارند؟ آیا حاضر هستند سفره‌های افطار ماه مبارک را بدون استفاده از ظروف یکبارمصرف، پهن کنند؟
قطعا پاسخ ما با توجه به توانایی کنشگران در آموزش و انتقال پیام شان در مدت برگزاری پویش، نسبی است. اما با توجه به ویژگی‌هایی که یک‌بار‌مصرف‌ها برای میزبانان و بانیان خیر دارد، برای ماه رمضان امسال هم استفاده گسترده از این ظروف سرطان‌زا چندان دور از ذهن نیست. بازهم میزبانانی خواهند بود که سفره‌هایی رنگین برای افطار پهن می‌کنند که سرتاسر آن پلاستیک است. حال تصور کنید فردی را که دست‌کم ۱۶ ساعت چیزی نخورده، او کنار سفره یکبارمصرف نشسته و افطار خود را با آب جوشی که در لیوان پلاستیکی ریخته‌اند باز می‌کند، با قاشق پلاستیکی در کاسه‌ی پلاستیکی آش می‌خورد و با قاشق چای‌خوری یکبارمصرف در لیوان شکر ریخته و هم می‌زند، نان را از داخل کیسه پلاستیکی خارج کرده، پنیری را که در ظرف پلاستیکی درست شده را با کارد پلاستیکی برش داده و روی نان گذاشته و خلاصه طی چند دقیقه معجونی سرطان‌زا را نوش جان می‌کند و البته میزبان خوشحال است و به خود می‌بالد که افطاری درخور توجهی داده است!
شکی نیست که فعالیت های فرهنگی پرهزینه و زمان‌بر است و تاثیرگذاری به منظور ایجاد تغییر در رفتار عموم مردم به راحتی صورت نمی‌گیرد؛ اما آیا قدرت، توان و استقامت کنشگران محیط زیست آن قدری است که بگوییم فرضا تا سال ۱۴۰۰ بیش از نصف مردم از یک‌بار‌مصرف‌ها استفاده نمی‌کنند. شرایط فعلی جامعه، ساختار جامعه مدنی و همراهی مسئولین و افراد تاثیرگذار جامعه به شکلی است که اگر یک برنامه محیط زیستی، مثلا در یک جمع ۵۰۰۰ نفری صرفا روی ۳ نفر تاثیر بگذارد، باید کلاه‌مان را به هوا پرت کنیم.
گاهی حتی یک تلنگر باعث ایجاد تحول در افراد می‌شود؛ می‌توان گفت زمینه برای کنار گذاشتن یک‌بار مصرف‌ها حداقل در مواقع غیر ضروری فراهم است، اما خلاء مشارکت جدی و همکاری مستمر مسئولین وچهره‌های تاثیرگذار جامعه به شدت حس می‌شود. پویش‌های مناسبتی همانند هواپیمایی که تک موتوره کار می‌کند از محرم به رمضان رسیده‌اند، هرچند هواپیمای ما به ایستگاهی دیگررسید، ولی سرعت آن کم و احتمال سرنگونی (فراموشی) آن بسیار بود؛ اما اگر موتور دوم که حمایت مسئولین و افراد تاثیرگذار است روشن باشد، با قدرت و سرعت بیشتری می‌توانیم به مقصد برسیم.
لذا از روحانیون انتظار داریم هر چه بیشتر و به طور صریح‌تر آنچه را که باعث به خطر افتادن سلامت اعضای جامعه و تخریب محیط زیست و طبیعت می‌شود معرفی کرده و کنشگران محیط زیست را در این راه یاری کنند. روحانیتی که در منبرش می‌تواند به اندازه هزار کمپین تاثیرگذاری بر روی مخاطب داشته باشد.
پایان پیام
منبع: golvani.ir
